Arhiv tekstova
Druga bitka kod Makove sedmice
U blizini našeg grada ili u samom gradu u novijoj povijesti nisu vođeni oružani sukobi, ni u Prvom ni u Drugom svjetskom ratu. Istine radi, 10. listopada 1944. godine na subotičkom željezničkom kolodvoru bilo je pucnjave u kojoj je poginuo bivši atletski šampion Jovan Mikić zvani Spartak, tada vođa Subotičkog partizanskog odreda. Za vrijeme Informbiroa na granici koju su zvali »željezna zavjesa« zbog potpune zatvorenosti, pričali su mi da su bile ponekad i sporadične pucnjave. U vrijeme invazije SSSR-a na Čehoslovačku (1968.) tadašnja naša armija JNA je izgradila obrambenu liniju prema Mađarskoj, ukopavši mnoštvo tenkova u pijesku šume od Kelebije i Makove sedmice, jer u tom pravcu su očekivali eventualni napad sovjetskih tenkova. Prošlog tjedna dogodio se ozbiljni oružani sukob, koji je trajao više od tri sata na istom prostoru u šumi Makove sedmice. Posljedice su tri ozlijeđene osobe koje trenutno leže u subotičkoj bolnici. Sličan oružani sukob na istom mjestu se odigrao skoro prije godinu dana (2. srpnja 2022.) koji sam nazvao »Prva bitka kod Makove sedmice«. Tada je poginuo jedan, a ranjeno šest sudionika sukoba. Makova sedmica je jedna mjesna zajednica u Subotici. Znači, to su bili prvi oružani sukobi u našem gradu, istina zasad u predgrađu. Ovog drugog puta morala je intervenirati i specijalna antiteroristička policija.
Najstarija čarda
Pored ceste koja je nekad vodila za Majšu (danas Kis-kunmajsa u Mađarskoj), na rubu gradskih pašnjaka bila je jedna čarda koja je ucrtana i na nekim starijim kartama grada. Vjerovatno ju je izgradio gradski Magistrat, koji je gradio gradsku čardu pored kanjiške ceste na istočnom kraju Palićkog jezera. Ova čarda je kasnije nazvana Makova sedmica, jer je vlasnik izvisio kao znak (danas bismo rekli logo) jednu kartu iz tzv. mađarskih karata: makovu sedmicu. Ona je devedesetih godina prošlog vijeka još radila (tada sam je uspio i fotografirati), ali je najvjerojatnije, kao i mnogi ugostiteljski objekti u tom dijelu grada (npr. Lovački dom), prestala s radom, djelimično i zbog većeg broja migranata. Čarde su specifični ugostiteljski objekti, koje možemo definirati kao objekte za sastajanje pastira, čobana i ostalih ljudi (muškaraca) koji su preko većeg dijela godine bili vani, radeći na poljima oko salaša ili su čuvali krda krupne i sitne stoke. Čarde su nastale u tursko doba i sam naziv je turskog podrijetla od riječi »čardak«; jedan improvizirani pokriveni objekt sagrađen od lakog materijala, gdje se moglo skloniti od nevremena ili prenoćiti. Po osnovi i izgledu najčešće su bili nalik na trodijelnu kuću karakterističnu za ovaj dio panonske nizine. Uglavnom su građeni pored putova: važnijih ili lokalnih, često su građeni i na ruševinama starih crkvi, jer su i one bile uz putove. Kod nekadašnjih austrijskih vlasti su usamljene i od puta daleke čarde imale negativan imidž, jer su u njima često bili sukobi između pastirskih grupa. Važile su i kao sklonište i sastajalište bećara i njihovih jataka, koji je najčešće bio vlasnik ili krčmar. U narodu i danas živi romantična slika o čardama i bećarima, koji su slavljeni kao zaštitnici sirotinje protiv ugnjetača, tj. bogataša. Bećari su pak bili konjokradice ili kradljivci goveda. Najčuveniji bećar naših krajeva, porijeklom najvjerojatnije s Ludoša, bio je Sándor Rózsa.
Još nešto o »mađarskim kartama«
U našim krajevima poznate su dvije vrste karata za igranje: francuske i mađarske. Mađarske imaju 32 karte (francuske 52), također ima četiri boje koje se zovu: zelena, tikva, crvena i mak/žir (mađ. zöld, tök, piros és makk). Najslabija, najmanje vrijedna boja je zelena, a najjača je mak/žir. Jedna od najpopularnijih igara je »sedmica« (hetesezés) koja se igra u parovima: dvojica protiv dvojice. U ovoj igri najjače karte su sedmice. Naravno, najjača je »makova sedmica« – ona nosi sve. Čudno je što su na kartama švicarski junaci (umjesto mađarskih) u borbi za slobodu, što je bio taktički potez, jer ove karte su najprije izrađene 1836. u Pešti, uoči revolucije, pa tadašnje vlasti ne bi odobrile slike mađarskih boraca za slobodu.
