Arhiv tekstova

Dubravka Ugrešić PLJUSKA U RUCI

Dubravka Ugrešić je ovim izborom prevedenih tekstova iz prozne produkcije osamdesetih godina prošlog stoljeća, pisane na ruskom jeziku i objavljene u samizdatu, malim izdavačkim kućama, ali i u oficijelnim tadašnjim sovjetskim književnim glasilima, izdvojila one književne pojave koje su bile u određenoj opreci s postojećim sustavom književnih vrijednosti i koje su gradile nov, alternativni, književni sustav.
Antologija sadrži prevedene tekstove Vasilija Aksjonova, Juza Aleškovskog, Andreja Bitova, Jevgenija Haritonova, Venedikta Jerofejeva, Ilje Kabakova, Viktora Jerofejeva, Vladimira Kazakova, Pjotra Koževnikova, Eduarda Limonova, Jurija Mamlejeva, Vladimira Maramzina, Viktora Nekrasova, Ljudmile Petruševske, Jevgenija Popova, Saše Sokolova i Vladimira Sorokina.
U drugoj polovici osamdesetih godina promjene nastale liberalnom politikom Gorbačova bile su duboke i bez presedana u sovjetskom društvu, a nakon pada Berlinskog zida 1989. godine, sve se promijenilo. Do tada je u sovjetskoj kulturi alternativna umjetnost bila osuđena na prilično marginalan položaj i neznatan pristup u javni život, ali je s političkim promjenama njeno prisustvo postajalo sve vidljivije. Činjenica je da su pisci iz ovog izbora Dubravke Ugrešić danas poznata imena ruske proze, čiji se književni i umjetnički rad visoko vrednuje u okvirima svjetske književnosti.
U određenju pomaka koje je proza iz ovog izbora vršila u odnosu na književne norme i forme do tada postojeće prozne produkcije, Dubravka Ugrešić je kao priređivač s izborom uvrštenih tekstova pridala vrijednosni značaj novoj stilskoj, tematskoj, idejnoj i strukturnoj inovativnosti koja mijenja ustaljene predodžbe o književnim vrijednostima ruske proze. Antologija »Pljuska u ruci« sadrži prozu »crnog vala« koja ujedinjuje oštar kritički odnos prema sovjetskoj društvenoj i političkoj svakidašnjici, zatim emigrantsku tematiku u tekstovima pisaca emigranata tzv. trećeg vala, a čitatelji će se kroz tekstove moći upoznati i s modelom urbane, ženski obilježene proze, kao i s primjerima živosti i nepotrošenosti ruske avangarde, koja u književnoj situaciji osamdesetih godina postaje modelom oporbe prema oficijelnoj kulturi. Ova iznimno vrijedna antologija, koja nagovještava razvoj ruske proze u nekim novim smjerovima, donosi i tekstove koje karakterizira pripadnost autonomnoj umjetničkoj pojavi soc-arta, umjetničkog pravca koji je radikalno osporavao umjetnost socijalističkog realizma, kao i postmoderne tekstove koji su građeni na pretpostavki autonomije elitističke literature i zanemarivanja granica nacionalne kulture, odnosno na pretpostavki književnog kozmopolitizma.